De eerste keer dat je de wijnregio’s in de Kaap bezoekt word je overvallen door de overweldigende pracht van het landschap. Sublieme vergezichten, soms met zicht op False Bay, wisselen zich af met tienduizenden wijnranken op glooiende hellingen. Vele wijngoederen beschikken nog over de kenmerkende Kaap-Hollandse architectuur, waarbij de klokgevels en symmetrie ogenblikkelijk in het oog springen. Het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan. Niets is minder waar.
Verandering
Tijdens de apartheid en de KWV (coöperatieve wijnbouw vereniging) werden er nauwelijks bijzondere wijnen geproduceerd. De meeste wijn was bulk of diende als grondstof voor de productie van brandy. In de laatste 30 jaar is de wijnbouw in Zuid-Afrika echter enorm veranderd. Na het afschaffen van de apartheid (1990), alsmede het rigide systeem van de KWV ontwikkelden jonge wijnbouwers talloze initiatieven om de wijnbouw op een hoger niveau te tillen. Door het opengaan van de grenzen ontstonden nieuwe kansen. Zoals de mogelijkheid om nieuwe klonen van druivenstokken te importeren tot en met de ontwikkeling van vele exportmarkten.
Sociale ongelijkheid
Toch heeft Zuid-Afrika ook met uitdagingen te maken, die tot op de dag van vandaag voortduren. Allereerst springt de sociale ongelijkheid in het oog. Het is voor iemand uit Europa een schok als hij voor het eerst geconfronteerd wordt met de townships. Niettemin hebben vele wijnbouwers tezamen met de Zuid-Afrikaanse overheid diverse projecten opgezet ter verbetering van het welzijn van de zwarte bevolking. Al in 1991 kwam Backsberg Wine Estates met het project Freedom Road voor de ontwikkeling van sociale woningbouw. Met het ontstaan van de WIETA (wine & agricultural ethical trade association) waar inmiddels meer dan 1000 wijnbouwers zijn aangesloten is er voortdurende aandacht voor social responsibility. Het is indrukwekkend te lezen wat de Wieta al heeft gerealiseerd.
Klimaatverandering en nieuwe wijngaarden
Zuid-Afrika ontkomt niet aan de climat change, wat zich voornamelijk vertaalt in droogte. Voor het land in zijn geheel alsmede zijn wijnbouw brengt dit nieuwe uitdagingen met zich mee. Zuid-Afrikaanse wijnproducenten zien zich gedwongen veel economischer om te gaan met hun beperkte watervoorraden. Ook de zoektocht naar nieuwe wijnbouwgebieden waar in plaats van irrigatie dry farming wordt toegepast levert nieuwe inzichten op. En soms -verrassenderwijs – ontstaan nieuwe bijzondere wijnen.
Single vineyards
Zuid-Afrika kent in wijnbouwgebieden een onderverdeling in regio’s, districten en wards. Zeg maar het antwoord op de Europese appellation d’origine protégée (voorheen AOC). Een nieuwe ontwikkeling betreft de single vineyard, een wijnbouwgebied (cru) dat maximaal 6 ha. groot is en zich onderscheidt in bodemgesteldheid, helling, ligging en microclimaat (terroir). Deze single vineyards liggen op een hoogte waar een koel klimaat heerst en voldoende regenval gegarandeerd is. Soms beschikken zij over oude wijnstokken, soms is hun ligging zo uniek dat vele wijnbouwers er veel voor over hebben hiervan hun druiven te betrekken. Ook kleine wijnproducenten zien hier mogelijkheden om bijzondere wijnen te maken. Zo heeft Super Single Vineyards nieuwe cru’s op de vineyard belt van de Kaap gevonden die perfect voldoen aan duurzame wijnbouw en tegelijkertijd bijzondere wijnen als Pella Kanniedood Chenin Blanc of Oukliprant Malbec voortbrengen. Grappige namen trouwens. De druivenstokken van de Chenin Blanc lijken zo oud dat zij niet meer dood kunnen. En het Frans lijkende Oukliprant is niets meer dan een wijngaard op een oude kliprand. Proost!